Ta historia jest wyjątkowa. Nie tylko dla Teatru Nie Teraz, który wracał do tego tematu kilkakrotnie, ale dla nas wszystkich, dla człowieka w ogóle. Nawet dla tych, którzy nie wierzą w Boga jest niezmierzoną Tajemnicą ducha i nieustającym wyzwaniem dla rozumu. CZAS MĘKI, ŚMIERCI NA KRZYŻU I ZMARTWYCHWSTANIA JEZUSA CHRYSTUSA, to również odwieczna inspiracja dla ludzi sztuki, a niejednokrotnie poprzez sztukę szansa dla wielu na odnalezienie siebie, ale też na nawrócenie. Taką bowiem siłę ma Drzewo Krzyża.
1. Wszystko zaczęło się w roku 2003, kiedy to Teatr Nie Teraz wspólnie z Wydziałem Duszpasterstwa Diecezji Tarnowskiej oraz Ośrodkiem Duszpasterstwa OO. Dominikanów na Jamnej doprowadził do realizacji projektu „Czym wypełnić puste ramy”. Uteatralizowana wędrówka kopii ikony Chrystusa Przemienionego (Veraicon) z nowosądeckiej Bazyliki św. Małgorzaty przez miejscowości związane z kultem świętych i błogosławionych była niewątpliwie, jak dotąd, jednym z największych w Polsce projektów artystyczno-religijnych XXI wieku.
Wzięło w nim udział tysiące ludzi, a rzecz – ujmując to terytorialnie – dotyczyła dziesięciu gmin małopolskich. To wydarzenie zainspirowało nas w kolejnym 2004 roku do przeprowadzenia warsztatów teatralnych, które by poprzez sztukę kontynuowały rozważania tematu wiary w naszym życiu.
Uznaliśmy, że najlepszym z możliwych czasem dla tej idei będzie okres Wielkiego Postu i oczywisty wtedy kontekst Pasji, dla której symbolem jest Krzyż. Łącząc ze sobą działania sprzed roku oraz obecny pomysł, nadaliśmy temu projektowi tytuł „Drzewo Krzyża” z podtytułem „Czym wypełnić puste ramy – Mistrz i Uczeń”. Postanowiliśmy, zgodnie z podtytułem, ukierunkować te warsztaty na nauczycieli, co tak uzasadniłem tekstem w okolicznościowym folderze: Obłędnie zdemokratyzowana rzeczywistość prowadzi dziś do zatraty naturalnej skali wartości, burzenia etycznych i estetycznych hierarchii oraz cynicznego niszczenia autorytetów. Najbardziej widoczne to jest w szkole i relacjach uczeń – nauczyciel, wychowywany – wychowujący.
W efekcie kilku dwudniowych spotkań warsztatowych na ówczesnej Sali TNT w opuszczonym budynku internatu w Tarnowie-Mościcach, powstało widowisko „Drzewo Krzyża”, oparte na autorskim scenariuszu piszącego te słowa.
Zrealizowany scenariusz nie był bezpośrednim scenicznym zapisem Męki Pańskiej, ale historią tych, którzy Boga zabili, a teraz dręczeni wyrzutami sumienia, symbolizowanymi wielką dźwiganą przez nich belką, próbują zrozumieć swą winę. W ciągu retrospekcji kreowanych przez postaci tego dramatu, przywoływane są niektóre ze stacji Drogi Krzyżowej, ale jednocześnie grupa przytłoczona ciężarem zadanego im „drzewa kary” przechodzi swoistą ekspiacją aż do poczucia winy, żalu za grzechy i rozgrzeszenia. Wszystko kończy wspaniała pieśń wielkanocna „Zwycięzca śmierci”.
W tych, jak się później okazało, pierwszych warsztatach pasyjnych TNT wzięli udział nauczyciele z pięciu gmin Małopolski i Podkarpacia: Borzęcina, Dębicy, Skrzyszowa, Wierzchosławic i Wojnicza. Tamże, oprócz Tarnowa, nasze „Drzewo Krzyża” było prezentowane.
Ludzie:
Autorem koncepcji wszystkich warsztatów, jak i autorem scenariusza spektaklu „Drzewo Krzyża” jest Tomasz A. Żak, również głównym prowadzący kolejne warsztaty w całym cyklu tych artystycznych rekolekcji wielkopostnych.
Zajęcia prowadzili artyści TNT: Zuzanna Zięba, Łukasz Gawlik, Albert Opolski, Szymon Seremet, Tomasz A. Żak oraz Grzegorz Radłowski (muzyka i śpiew) i Piotr Kędziora (plastyka).
W spektaklu „Drzewo Krzyża” wystąpili: Katarzyna Kamińska-Smoleń, Joanna Kossoń, Agnieszka Kwaśniak-Wiśniewska, Agnieszka Kwiatkowska, Bernadeta Pyrek, Anna Ząbek, Andrzej Jachym, Jarosław Pacyna.
2. Już rok później odbyła się kolejna edycja naszych „warsztatów pasyjnych”. Założenia było podobne, bo znów nawiązaliśmy współpracę z ośrodkami pozamiejskimi i tamże później było pokazywane przygotowane widowisko. Z tym, że teraz postanowiliśmy do pracy zaprosić uczniów i studentów. Uczestnicy wywodzili się z następujących gmin Małopolski: Borzęcin, Dębno, Lisia Góra, Szczurowa, Tarnów. Sześć zjazdów warsztatowych, jak i poprzednio, odbywało się na scenie TNT Tarnowie-Mościcach. Było jednak pewne nowym, bo oprócz aktorów i artystów bezpośrednio związanych z TNT, tym razem zaprosiliśmy do współpracy dwie znane plastyczki z Tarnowa – Annę Śliwińską-Kuklę i Aleksandrę Zuba-Bem. Można powiedzieć, że to wtedy właśnie ukształtowała się finalnie koncepcja kostiumowa wyraz muzyczno-wokalny odpowiadał jeden ze współprowadzących pierwsze warsztaty, ówczesny aktor i muzyk TNT, Grzegorz Radłowski. Przy drugich warsztatach rolę tę przejęła aktorka TNT, Karolina Kozioł i współpracująca z nią w tej kwestii Maria Swoszowska. Kiedy mówimy o personaliach, to należy przypomnieć, że dwóm ich pierwsze edycjom towarzyszył kapłan, ks. Artur Ważny.
Ważnym dla tych działań było też zmiana tytułu, co oczywiście odzwierciedlało pewne korekty w naszym myśleniu o całym przedsięwzięciu, tak od strony formalnej, jak i duchowej. Skrócony do jednego słowo tytuł główny – „Drzewo” z podtytułem „Edukacja przez kreację”, dokładnie oddaje sens edukacyjnej pracy artystycznej w sferze ducha. Wyraziłem to w takim oto zapisie: Chęć dotknięcia tych, często bolesnych relacji człowieka i Boga, była naszą intencją w tym projekcie. A praca z ludźmi młodymi jest w tym kontekście podwójnie ważna. Po pierwsze, świat jest coraz bardziej chory na bezwarunkową tolerancją dla każdego grzechu i zła, a najłatwiej tym relatywizmem moralnym zarażają się ludzie młodzi. Po drugie, możliwość zrozumienia tej promującej zło manipulacji jest znacznie łatwiejsza poprzez sztukę, szczególnie, kiedy występuje akt osobistej kreacji.
Ludzie:
Zajęcia prowadzili artyści TNT: Łukasz Gawlik, Albert Opolski, Szymon Seremet, Tomasz A. Żak.
W spektaklu „Drzewo” wystąpili: Natalia Ciosek, Agnieszka Ćwik, Aneta Drąg, Sabina Górak, Mateusz Hońdo, Martyna Koza, Agnieszka Kusion, Beata Latocha, Monika Mróz, Beata Padoł, Ewelina Sępek, Emilia Stec, Mariusz Drąg, Sebastian Duch, Konrad Jeż, Daniel Marciniec, Kamil Migacz, Jakub Mróz, Radosław Niemiec, Gabriel Ufnalewski, Sebastian Włodek, Tomasz Wawryka, Józef Wojnicki.