Dzień gniewu
Według dramatu Romana Brandstaettera „Dzień Gniewu”
Adaptacja, scenografia i reżyseria: TOMASZ ANTONI ŻAK
Asystent reżysera (Wersja 2): MIROSŁAW POŚWIATOWSKI
Muzyka i pieśń: ADAM STRUG
Aktorzy:
Wersja 1 – AGNIESZKA RODZIK (Julia Chomin); JANUSZ GRZESZ / TOMASZ A. ŻAK (Przeor); ANDRZEJ KRÓL (Emanuel Blatt); MACIEJ MAŁYSA (Walter Born); KAROL PIOTR ZAPAŁA (Człowiek z Podziemia)
Wersja 2 – ANNA WARCHAŁ (Julia Chomin); ROBERT CHODUR (Przeor); ANDRZEJ KRÓL (Emanuel Blatt); MACIEJ MAŁYSA (Walter Born); KAROL PIOTR ZAPAŁA (Człowiek z Podziemia)
Premiera 1: Dąbrowski Dom Kultury – Ośrodek Spotkania Kultur „Synagoga”; Dąbrowa Tarnowska,
30 czerwca i 1 lipca 2013
Premiera 2: Ośrodek Praktyk Artystycznych TNT w Maszkienicach, 27 czerwca 2020
Ten spektakl Teatru Nie Teraz to w dużej mierze efekt gniewu. A ten gniew jest skutkiem terroru poprawności politycznej, która rujnuje prawdę historyczną i – dosłownie – pluje naszej Ojczyźnie w twarz. Uświadomienie sobie konsekwencji coraz częstszego upubliczniania haniebnych przesłań na temat „polskich obozów koncentracyjnych”, czy „wyssanego z mlekiem matki polskiego antysemityzmu”, podobno szczególnie uwarunkowanego chrześcijaństwem – wszystko to bardzo skutecznie doprowadziło do powstania tego przedstawienia, dla którego kongenialnym tworzywem stał się dramat Romana Brandstaettera o wyjątkowo w tym kontekście adekwatnym tytule: „Dzień gniewu”.
„Dzień gniewu” to spektakl wyjątkowy także ze względu na autora dramatu, urodzonego w Tarnowie Żyda, polskiego patrioty i katolika, znawcy Biblii, pisarza oraz człowieka teatru.
Recenzje
(…) I scena pośrodku krzyża. Scena przemiany, katharsis. Naprzeciw siebie twarzą w twarz Blatt i Born, z boku przyglądający się Przeor. W tle chór, pełniący bardzo istotną rolę oprawy liturgicznej. Przeor w roli duchowego przewodnika (przez przykład swoich heroicznych cnót) i Żyda Blatta i nazisty Borna ma niesłychanie trudne aktorsko zadanie. Potwierdza to stwierdzenie Jacques’a Maritain’a, że „chrystianizm nie ułatwia sztuki”. Również, a może zwłaszcza reżyserskiej. Uznanie dla Reżysera, bowiem jest to misterium i nie jest; jest to spektakl, a jednak misterium. (…)
W tej sztuce, jak zauważyłem, nie ma przypadków, a gdy się jakiś pojawia, zmienia się w swe przeznaczenie. Odnajduje się w syntezie, jak teza i antyteza, jak w tym dziwnym dramacie – oksymoronie… Oto synagogalne misterium, zagrane w małym prowincjonalnym mieście, stało się nieproporcjonalnie wielkim i niezwykłym wydarzeniem kulturalnym i artystycznym.
Jan Maniak, Synagogalne misterium Teatru Nie Teraz. Miasto i Ludzie – Tygodnik, Nr 34, 27 września 2013
Temida Stankiewicz-Podhorecka, Ludobójstwo na Polakach wciąż bez kary, Nasz Dziennik, 31 maja 2011, Nr 125 (4056)
Przejmujące w swej głębokiej wymowie, piękne przedstawienie Teatru Nie Teraz z Tarnowa to wydarzenie artystyczne. I nie tylko artystyczne. Ten spektakl o wielkich walorach etyczno-moralnych, tak zresztą, jak i pozostałe przedstawienia Teatru Nie Teraz, sięga do historii i poprzez sztukę opowiada dzieje naszej Ojczyzny. Czyni to wbrew panującemu obecnie terrorowi poprawności politycznej, która fałszuje i niszczy naszą historię.
(…) Finałowa scena, kiedy oficer gestapo Walter Born (doskonały w tej roli Maciej Małysa), ironizując, zakłada Żydowi na głowę zwinięty drut, jako koronę cierniową, po czym narzuca mu na ramiona czerwoną materię, a do ręki daje szpicrutę, którą zazwyczaj okłada swoich „niewolników”, Polaków i Żydów – jest wstrząsająca. (…)
Tymczasem Born (…) szlocha, przewartościowuje swoje życie. (…) przed Żydem, którego przed chwilą poniewierał, doświadcza łaski nawrócenia. Daruje Blattowi życie i odchodzi. (…) A Żyd, Emanuel Blatt? Pewny, że umrze, nie może pojąć, jak to się stało, że ocalał. Za jego plecami jest krzyż Chrystusowy, Blatt odwraca się, obejmuje krzyż i szlochając, woła: Adonai, Adonai…
Wyznam szczerze, iż chyba nigdy dotąd nie widziałam w teatrze tak subtelnie podanej, a zarazem wstrząsająco głębokiej i tak bardzo wiarygodnie zagranej sceny nawrócenia. Kata i ofiary.
(…)
To doskonale pomyślane i wyreżyserowane przedstawienie jest wspaniale i w pełni prawdziwie zagrane przez wszystkich aktorów. (…) Wszystko to rozgrywa się w znakomitej oprawie scenograficznej i ze świetną muzyką.
(…) Z przedstawienia Tomasza A. Żaka emanuje siła wiary w Kościół Chrystusowy. Ten spektakl to także protest przeciwko pomawianiu nas, Polaków, o antysemityzm i przerzucaniu winy z Niemców na Polaków, choćby przez haniebne używanie na świecie sformułowania typu „polskie obozy koncentracyjne”.
Temida Stankiewicz-Podhorecka, Nawrócenie kata i ofiary. Nasz Dziennik – Sobota-Niedziela, 7-8 czerwca 2014, Nr 131 (4973)
Galeria
