Scenariusz, scenografia, reżyseria: Tomasz A. Żak
Premiera: Areszt Śledczy Warszawa – Mokotów („więzienie na Rakowieckiej”); Warszawa, 21 i 22 kwietnia 2012 r.
Doczekaliśmy się, że w III RP dzieje Armii Wyklętej stają się tematem dostępnym w wersji niezakłamanej i można – kiedy ktoś chce – poznać prawdę o polskiej insurekcji antykomunistycznej po 1944 r. Mamy nawet adekwatne święto państwowe, ale jednocześnie ludzie kochający Ojczyznę spotykają się wciąż z ostracyzmem. Inne poglądy niż te „poprawne politycznie”, wciąż spychają na margines, wypędzają z większości mediów, z normalnego dyskursu politycznego, z oficjalnej kultury. Najchętniej tych innych wygnano by gdzieś, do jakiegoś lasu.
Twórcy
Aktorzy:
Wersja 1: Agnieszka Rodzik, Ewa Tomasik, Magdalena Zbylut, Łukasz Krzemiński, Przemysław Sejmicki
Wersja 2 (od 9 listopada 2012): Agnieszka Rodzik, Ewa Tomasik, Magdalena Zbylut, Karol Zapała, Przemysław Sejmicki
Wersja 3 (od 14 listopada 2014): Agnieszka Rodzik, Ewa Tomasik, Magdalena Zbylut, Wojciech Sarad, Przemysław Sejmicki
Wersja 4 (od 6 października 2015): Agnieszka Rodzik, Ewa Tomasik, Magdalena Zbylut, Przemysław Sejmicki, Grzegorz Stokłosa
Wersja 5 (od 20 lutego 2017): Aleksandra Pisz, Agnieszka Rodzik, Ewa Tomasik, Przemysław Sejmicki, Grzegorz Stokłosa
Wersja 6 (od 24 marca 2017): Aleksandra Pisz, Agnieszka Rodzik, Ewa Tomasik, Maciej Małysa, Przemysław Sejmicki
Wersja 7 (od 28 sierpnia 2018): Aleksandra Pisz, Ewa Tomasik, Anna Warchał, Maciej Małysa, Przemysław Sejmicki
Wersja 8 (od 1 marca 2019): Aleksandra Pisz, Monika Szomko, Anna Warchał, Maciej Małysa, Przemysław Sejmicki
Opracowanie pieśni: Grzegorz Radłowski
Opracowanie graficzne: Paulina Gębica
Technika: Ryszard Zaprzałka
Opracowanie graficzne – Paulina Gębica
Kostiumy – Agnieszka Piekarczyk
Zdjęcia – Katarzyna Fleszar, Aleksandra Żak
Partnerzy:
Muzeum Niepodległości w Warszawie; Fundacja Polskiego Państwa Podziemnego w Warszawie; Areszt Śledczy Warszawa-Mokotów w Warszawie; Miasto i Gmina Tuchów; Gmina Lisia Góra;
Teatr im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie; Tarnowski Teatr im. Ludwika Solskiego.
W spektaklu wykorzystano:
– fragmenty dramatu Stanisława Wyspiańskiego „Wyzwolenie”;
– fragmenty sceny II (Improwizacja) i sceny V (Cela Księdza Piotra) z III części „Dziadów” Adama Mickiewicza;
– wiersz „Dziś idę walczyć – Mamo!” Józefa Szczepańskiego, pseudonim „Ziutek”, napisany w sierpniu 1944 r. podczas Powstania Warszawskiego;
– pieśń „Wiernie iść” z roku 1945, autorstwa NN, pseudonim „Fryc”, podoficera z 1 szwadronu 5 Brygady Wileńskiej AK;
– XIX-wieczne polskie pieśni patriotyczne i religijne, w ich oryginalnym zapisie nutowym i z oryginalnym tekstem pieśń „Na wschód”, hymn „Do pracy” – słowa Stefan Buszczyński, pieśń „Ojcze nasz Polaka”, „Pieśń lirnika” – słowa W. Motas, pieśń „Ktoby ojców wzgardził wiarą” – słowa Ryszard Berwiński, kompozycja Feliks Nowowiejski;
– utwór „Wymarsz Uderzenia” z roku 1943, autorstwa Andrzeja Trzebińskiego;
– „Dekalog Polaka”, napisany przez Zofię Kossak-Szczucką w 1940 r.;
– fragment sentencji wyroku wydanego na Danusię Siedzikównę pseudonim „Inka”, z 3 sierpnia 1946 roku;
– fragment tekstu ulotki autorstwa mjr Zygmunta Szendzielorza „Łupaszki” z roku 1947.
Inspiracją był także wiersz Zbigniewa Herberta „Raport z oblężonego miasta” oraz książki Józefa Mackiewicza: „Lewa wolna”, „Nie trzeba głośno mówić” i „Prawda w oczy kole”.
Recenzje
(…) Słuchając i patrząc na grę aktorów odnalazłem siebie, jako kogoś z „nie teraz”, zakorzenionego w przeszłości, w tym, co się nazywa Polskość, i kogoś, komu Polskość pojawia się, jako cel na horyzoncie. (…) Gra aktorów uwypukla fakt, można to fizycznie wprost odczuć, że ten spektakl został zbudowany właśnie na historycznej opozycji, która ujawnia się z całą siłą i dziś, bo jest wciąż blizną dla jednych, a dla innych raną, która się nie potrafi zasklepić, tworząc niezrozumiały dla obcokrajowców polski stygmat, widzialny znak rozdarcia Ojczyzny na wciąż nowe konfederacje spod znaku Baru i Targowicy. (…) Spektakl „Wyklęci” ustami aktorów zadaje nam pytanie o prawdziwą Polskę z „Nie – Teraz”, wieczną. Zadaje pytanie o Polskę, która potrafi zmieniać Polaków w prawdziwych ludzi. Ktoś, kto stawia pytanie:, „Co z ta Polską?”, otrzymuje odpowiedź godną pytania. Jest chora i nienormalna. Zapytaj siebie: Co z Tobą Polaku? Albo Ty masz rację albo Rejtan i Ci Wyklęci. (…)
Jan Maniak, Racja Rejtana inTarnet.pl, 05 maja 2012
(…) To przedstawienie jest połączeniem wysublimowanego dzieła teatralnego z elementami dokumentalnymi przetworzonymi artystycznie. Jest poetyckim przywołaniem do apelu tych, o których pamięć przez kilkadziesiąt lat była przez władze komunistyczne skutecznie zabijana. (…) To bardzo piękne, mądre i ważne przedstawienie, mające ogromny wymiar historyczno-polityczny, powinno znaleźć dla siebie miejsce na gościnnych scenach teatrów profesjonalnych w stolicy, a także w innych miastach. (…) I jeszcze jedno: miejsce premierowej prezentacji, czyli mokotowskie więzienie na Rakowieckiej w Warszawie, nadało spektaklowi dodatkowo tragicznego wymiaru.
Temida Stankiewicz-Podhorecka, Wyklęci, do końca niezłomni
Nasz Dziennik, 07.05.2012
Galeria
